في علم الكلام ١ / ٢٧٢ و ٢٧١) نفس هوا است زيرا كه مادام كه نفس متردّد است حيات باقى است ... پس نفس عبارت است از اين نفس كه حقيقت او جز هوا نيست. (ديو جانس). نفس آب است. (قول تاليس الملطيّ). (المصدر ١ / ٢٧٣) (١) عبارت است از مجموع اخلاط اربعه. عبارت است از خون ، زيرا كه اشرف اخلاط اربعه خون است (٢). (المصدر ٢ / ٢٧٣) نفس مزاج است واعتدال اركان است. عبارت است از آن اجزاء واجسام لطيفى كه در شرايين بطن ايسر قلب متولّد است وبه واسطه شريان به جمله تن ميرسد. نفس عبارت است از ان ارواح كه در دماغ متكوّن شوند ودر شظايا از اعصاب به جميع تن رسد وتن را قوّت حسّ وقوّت حركت اختيارى دهد. حقيقت نفس آن اجزاء اصلى است ، واجزاء اصلى هر كس بنسبت با ديگرى اجزاء فاضل وتبعى باشد (فخر رازى). عبارت است از شكل وتخطيط انسان. نفس عبارت است از صفت حياة (٣). (المصدر |
|
٢ / ٢٧٥) عبارت است از تناسب اخلاط واعضاء ، نه جسم است ونه جسمانى (٤) (قول جمله اى از فلاسفة ، قدماء معتزلة ، معمّر بن عباد السلّمي ، غزالي ، ابو القاسم الرّاغب). (المصدر ١ / ٢٧٦) الجوهر إمّا أن لا يكون حالّا ولا محلّا ولا مركّبا من الصّورة والهيولى. وهو إمّا أن يكون متعلّقا بالجسم تعلّق التّدبير ، وهو النّفس. (تلخيص المحصّل / ١٢٩) إنّه الّذي يشير إليه كلّ إنسان بقوله «أنا» (وهو النّفس) جزء لا يتحرّك في القلب. (ابن الرّاونديّ). إنّه أجزاء لطيفة سارية في الأعضاء. (النّظّام). إنّه الرّوح اللّطيف الموجود في الجانب الأيسر من القلب. (الأطبّاء). ومنهم (الأطبّاء) من جعله الأخلاط الأربعة أو الدّم خاصّة. ومنهم (الأطبّاء) من جعله الرّوح الدّماغيّ. عبارة عن المزاج واعتدال الأخلاط. (القائل بجسميّة النّفس). عبارة عن شكل البدن وتخطيطه وتأليفات أجزائه. |
__________________
من المتكلّمين).
هو الجسم الموجود في جوف هذا البدن.
النّفس هو النّار. (أفلوطرخس).
(١) ـ النّفس هو الهواء لأنّ الحياة باقيّة ما دام النّفس متردّدا. فهي عبارة عن حقيقة هذا النّفس. وهو ليس شيئا غير الهواء. (ديوجينوس). هو الماء (طاليس الملطيّ).
(٢) ـ عبارة عن مجموع الأخلاط الأربعة.
عبارة عن الدّم ، لأنّه أشرف الأخلاط الأربعة.
(٣) ـ النّفس هو المزاج واعتدال الأركان.
عبارة عن الأجسام اللّطيفة المتولّدة في شرايين البطن الأيسر من القلب النّافذة من الشّرايين إلى جملة أجزاء البدن.
عبارة عن الأرواح المتكونّة في الدّماغ ، النّافذة في شظايا الأعصاب إلى أقاصي البدن الّتي توجد في البدن قوّة الحسّ ، وقوّة الحركة الاختياريّة.
حقيقة النّفس هي الأجزاء الأصليّة وهي في قبال الأجزاء الفاضلة والتّبعيّة.
عبارة عن الشّكل وتخطيط الإنسان.
النّفس عبارة عن صفة الحياة.
(٤) ـ عبارة عن تناسب الأخلاط والأعضاء ، ليس بجسم ولا جسمانيّ. (جملة من الفلاسفة ، وقدماء المعتزلة ، معمّر ، والغزاليّ ، والرّاغب).