الأشرف : [في الانكليزية] The noblest ، unveiling ـ [في الفرنسية] Le plus noble ، devoilement
هو عند الصوفية عبارة عن ارتفاع الوسائط أيّا كانت بين الموجد والموجد ، وسائط أقل ، وأحكام وجوبها على أحكام الإمكان أغلب.
فذاك هو الأشرف. وأمّا إذا كانت الوسائط أكثر بينه وبين الحق فذلك الشيء أخسّ ، فلهذا كان العقل أولا والملائكة المقرّبون أشرف من الإنسان الكامل والإنسان أكمل منهم. قال الشاعر :
بين الأشرف والأكمل هناك فرق : |
|
لقد أخبرتك فادرك ذلك جيدا |
فالملك أشرف من الإنسان الكامل |
|
ولكن الإنسان الكامل أكمل منه |
كذا نقل عن عبد الرزاق الكاشي (١).
الإشمام : [في الانكليزية] Light pronunciation of a vowel
ـ [في الفرنسية] Prononciation legere d\'une voyelle
هو عند القراء والنحاة عبارة عن الإشارة إلى الحركة من غير تصويت. وقيل أن تجعل شفتيك على صورتها ، وكلاهما واحد ، ويختص بالضمّ سواء كانت حركة إعراب أو بناء إذا كانت لازمة ؛ وهو بهذا المعنى من أقسام الوقف كما في الاتقان. وأما الإشمام بمعنى أن تنحو الكسرة نحو الضمة فتميل الياء الساكنة بعدها نحو الواو قليلا إذ هي تابعة لحركة ما قبلها فيستعمله النحاة والقرّاء في نحو قيل وبيع. وقيل الإشمام في نحو قيل وبيع كالإشمام حالة الوقف ، أعني ضمّ الشفتين مع كسرة الفاء خالصا ، هذا خلاف المشهور عند الفريقين.
وقيل الإشمام أن تأتي الضمّة خالصة بعدها ياء ساكنة وهذا أيضا غير مشهور عندهم ، والغرض من الإشمام في نحو قيل وبيع الإيذان بأنّ الأصل الضم في أوائل هذه الحروف ، هكذا في الفوائد الضيائية في بحث الفعل المجهول.
آشنائى : [في الانكليزية] Knoweledge ـ [في الفرنسية] Connaiance
ومعناها المعرفة. وفي اصطلاح السالكين عبارة عن العلاقة الدقيقة للربوبية المتّصلة بجميع المخلوقات ، كما هو تعلّق الخالقية بالمخلوقية (٢).
الإصبع : [في الانكليزية] Finger ، one sixth ـ [في الفرنسية] Doigt ، une sixieme
بكسر الهمزة وفتح الموحدة [في اللغة الفارسية يقال له : أنلشت. وفي اصطلاح الرّياضيين هو نصف سدس المقياس. كما سيأتي في لفظ : ظل ، كما يقال أيضا : نصف سدس كل من قطر القمر وقطر الشمس ومن جرم كليهما (٣). قال في التذكرة وشرحه لعبد العلي البرجندي : ويجزئ كل واحد من قطري
__________________
انما الدنيا الدواهي والدواهي |
|
قط لا تنجو بلاهي والبلاهي |
ودر جامع الصنائع گويد كه اين خاصه كلمات عربي است مثاله حكيم آنست كز حكم بداند كه حكم محكم حق كسى نيست.
(١) الاشرف نزد صوفيه عبارتست از ارتفاع وسائط هرچند ميان موجد وموجد وسائط كمتر واحكام وجوبش بر احكام امكانش اغلب آن شيء اشرف واگر وسائط اكثر ميان وى وحق آن شيء اخس از بهر همين عقل اوّل وملائكة مقربون از انسان كامل اشرف باشند وانسان از ايشان اكمل. نظم. ميان اشرف واكمل تميز است. ترا كردم خبر درياب نيكو. ملك اشرف بود ز انسان كامل. ولى انسان كامل اكمل از او. كذا نقل عن عبد الرزاق الكاشي.
(٢) آشنائى : در اصطلاح سالكان عبارتست از تعلق دقيقه ربوبيت كه با همه مخلوقات پيوسته است چون تعلق خالقيت بمخلوقيت.
(٣) بحسب لغت انگشت را گويند ودر اصطلاح رياضيان نصف سدس مقياس را گويند چنانچه در لفظ ظل خواهد آمد ونيز نصف سدس هريك از قطر قمر وقطر شمس واز جرم هر دو را گويند.