فاسْتَقْبَلَتْ لَيْلَةَ خِمْسٍ حَنَّانْ |
|
تَعْتَلُّ فيه برَجِيعِ العِيرانْ (١) |
والرَّجيع : الشِّواءُ يُسَخَّن ثانية ؛ عن الأصمعىّ. وقيل : كلُّ ما رُدّ فهو رجيع. وحَبْل رَجيع : نُقِض ثم أُعيد فتله. وقيل : كُلُّ ما ثنَّيته : رجيع. ورَجيع القول : المكروه.
* وتَرَجَّعَ الرجلُ عند المصيبة ، واسترجع : قال : ( إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ ) [ البقرة : ١٥٦ ].
* والرَّجْع : رَدُّ الدابة يديها فى السير ونحوه. قال أبو ذُؤَيب :
يَعْدُو به نَهْشُ المُشاشِ كأنه |
|
صَدَعٌ سليمٌ رَجْعُهُ لا يَظْلَعُ (٢) |
نَهْش المُشاش : خفيف القوائم ، وَصَفَه بالمصْدر ، وأراد : نَهِش القوائم ، أو مَنْهوش القوائم.
* ورَجْعُ الرَّشْق فى الرَّمْى : ما يُرَدّ عليه.
* والرَّوَاجع : الرياح المختلفة ، لمجيئها وذَهابها.
* والرَّجْعُ ، والرَّجْعَة ، والرُّجْعَى ، والرُّجْعان ، والمَرْجُوعة : جواب الرّسالة ، قال يصف الدار :
سألْتُها عن ذاكَ فاسْتَعْجَمتْ |
|
لم تَدْرِ ما مَرْجُوعَةُ السَّائلِ؟ (٣) |
وليس لهذا البيع مَرْجوع : أى لا يُرْجَع فيه. ومتاع مُرْجِع : له مَرْجُوع.
وقال اللِّحيانىّ : ارْتجَع فلان مالاً ، وهو أن يبيعَ إبله المُسِنة والصّغار ، ثم يشترىَ الفَتِيَّة والبِكار. وقيل : هو أن يبيع الذكورَ ويشترى الإناثَ. وعَمَّ مرّةً به ، فقال : هو أن يبيع الشىء ، ثم يشترى مكانَه ما يُخَيَّل إليه أنه أفْتَى وأصلح.
وجاء فلان برِجْعة حَسَنة : أى بشىء صالح ، اشتراه مكان شىء طالح ، أو مكان شىء قد كان دونه.
__________________
(١) الرجز بلا نسبة فى لسان العرب ( رجع ) ، ( علل ) ؛ وأساس البلاغة ( حنن ) ؛ وتاج العروس ( علل ). ورواية الثالث : « يرجيع العيدان ».
(٢) البيت لأبى ذؤيب الهذلى فى شرح أشعار الهذليين ص ٣٧ ؛ ولسان العرب ( مشش ) ؛ ( نهش ) ، ( رجع ) ، ( ظلع ) ؛ والعين ( ١ / ٢٢٥ ) ؛ وتاج العروس ( مشش ) ، ( نهش ) ، ( رجع ) ، ( ظلع ) ؛ وللهذلى ـ نسبة دون ذكر اسمه ـ فى تهذيب اللغة ( ١ / ٣٦٦ ).
(٣) البيت لحسان بن ثابت فى ديوانه ٢٢٠ ؛ وتاج العروس ( رجع ) ؛ وبلا نسبة فى لسان العرب ( رجع ) ؛ وأساس البلاغة ( رجع ) ؛ والعين ( ١ / ٢٢٦ ). والرواية : « ساءلتها ».