حال في المتحيّز بالذات وهو العرض أو لا حال ولا متحيّز في الحال وهو المجرّد المسمّى بالمفارق. واختلف في وجوده فقيل غير موجود ، وقيل موجود ، وقيل وجوده لم يثبت بدليل. هذا كلّه خلاصة ما في شرح المواقف وحاشيته للمولوي عبد الحكيم وغيرهما.
المعلومية : [في الانكليزية] Al ـ Malumiyya (sect) ـ [في الفرنسية] Al ـ Malumiyya (secte)
فرقة من الخوارج العجاردة وهم كالحازمية إلاّ أنّ المؤمن عندهم من عرف الله بجميع صفاته وأسمائه ، ومن لم يعرفه كذلك فهو جاهل لا مؤمن ، وفعل العبد مخلوق لله تعالى كذا في شرح المواقف (١).
المعلّى : [في الانكليزية]
Rhetorical figure formed by beginning every word by the same lette
E ـ [في الفرنسية]
Figure de rhetorique consistant a commencer chaque mot par la meme leE
عند البلغاء هو أن يأتي الشاعر في رأس كلّ كلمة من كلمات البيت بحرف معيّن ، وإن يكن قد ورد هذا النوع في بعض الآثار في عدد من الكلمات إذا كان الشاعر لم يقصد إلى هذه الصنعة فكأنّه ما قالها. والدليل على عدم القصد أنّه لم يوردها في جميع كلمات البيت ، ومثاله المصراع التالي :
شاهد وشريف وشمع وتراب وهذه الصيغة من مخترعات صاحب جامع الصنائع (٢).
المعمّرية : [في الانكليزية] Al ـ mumariyya (sect) ـ [في الفرنسية] Al ـ Mumariyya (secte)
فرقة من المعتزلة أتباع معمّر بن عباد السّلمي ، قالوا الله لم يخلق غير الأجسام ، وأمّا الأعراض فيخترعها الأجسام إمّا طبعا كالنار للإحراق والشمس للحرارة وإمّا اختيارا كالحيوان للألوان. قيل ومن العجب أنّ حدوث الأجسام وفناءها عند معمّر من الأعراض ، فكيف يقول إنّها من فعل الأجسام! وقالوا لا يوصف الله بالقدم لأنّه يدلّ على التقادم الزماني والله سبحانه ليس بزماني ، ولا يعلم الله نفسه وإلاّ اتحد العالم والمعلوم ، والإنسان لا فعل له غير الإرادة مباشرة كانت أو توليدا بناء على ما ذهبوا إليه من مذهب الفلاسفة ، كذا في شرح المواقف (٣).
المعمّى : [في الانكليزية] Enigmatic speech ، allusion hysteron porteron ، syllepsis ـ [في الفرنسية] Propos enigmatique ، allusion ، inversion ، syllepse
اسم مفعول من التّعمية. وهو عند البلغاء كلام موزون يدلّ بطريق الرّمز والإيماء على اسم أو أن يكون بزيادة فيه عن طريق القلب أو
__________________
(١) المعلومية من فرق الحازمية من الخوارج العجاردة. قالوا من لم يعرف الله فهو جاهل وبالتالي فهو كافر. وان افعال العباد غير مخلوقة لله تعالى. وتكلموا في الاستطاعة وغيرها.
موسوعة الجماعات والمذاهب ... ص ٣٧١ معجم الفرق الإسلامية ٢٣٠.
(٢) نزد بلغاء آنست كه در تمام بيت سر كلمات را حرفي معين بيارد اگرچه در بعضي منشآت چندگان كلمات كسي را برين نوع افتاده باشد چون شاعر را قصد صنعت نبود گوئى كه نگفته است ودليل بر عدم قصد كه در همه بيت نياورده است مثاله :
مصراع.
شاهد وشريف وشمع وشراب
واين صنعت از مخترعات صاحب جامع الصنائع است.
(٣) المعمرية من فرق الاعتزال أصحاب معمّر بن عبّاد السّلمي ، تفردت بمذاهب ، وتكلمت كما الفرق الاعتزالية في صفات الله والقدر والاجسام وأفعال الانسان وغير ذلك من مباحث الكلام والإلهيات. موسوعة الفرق والجماعات ص ٣٧١ ، معجم الفرق الاسلامية ص ٢٣٠.