كما يأتي. وبطلا هذه القصة هما خضر خان بن علاء الدين محمد شاه الخلجي حاكم دهلي ( من ٦٩٥ ـ إلى ٧١٦ ) ومعشوقته ديولدي الهندية بنت راني. قال في فهرس المكتبة الآصفية أن المنظومة هذه طبعت في (١٣٣٦). أوله :
سر نامه به نام
آن خداوند |
|
كه خوبان را
بدلها داده پيوند |
وقاله في وجه تسمية الكتاب :
دول رانى كه هست
اندر زمانه |
|
زطاوسان هندوستان
يگانه |
زرسم هندوى از
مام وبابش |
|
در أول بود
ديولدي خطابش |
به نام آن پرى
چون ديو ره داشت |
|
فسون بنده زان
ديوش نگه داشت |
چنان رسم بدل
كردم مراعات |
|
كه آن هندي علم
بر زد به هندات |
يكى علت درا
بفكندم از كار |
|
كه ديول را دول
كردم به هنجار |
دول چون جمع
دولتهاست در شمع |
|
در اين نامه است
دولتها بسى جمع |
چو رانى بود
صاحب دولت وكام |
|
دول رانى مركب
كردمش نام |
خطاب اين كتاب
عاشقى بهر |
|
دولرانى خضر خان
ماند در دهر |
وقال في تاريخه :
جمال آراست اين
ماه دل فروز |
|
زذو القعدة دوم
حرف وششم روز |
مؤرخ چون شمار
سال وى كرد |
|
عطارد بر سر ذو
القعدة هي كرد |
وگر تاريخ
بگشايند ز ابجد |
|
زهجرت پانجده (
پانزده ) گيرند وهفصد |
أي سادس ذي القعدة عام (٧١٥). ونسخه شايعة ضمن كليات أمير خسرو الدهلوي في مكتبة ( المجلس ) و ( المشكاة ) كما في فهرسيهما.
( ١٢٠٤ : دومين جنگ بين المللى ) أو دومين جنگ بزرگ قرن بيستم وطبع مجلد آخر منه بعنوان بيست سال آشوب. فارسي في تاريخ العشرين سنة بين الحربين ووقايع الحرب العامة الثانية. طبع بطهران في ( ١٣٢١ ش ) مجلده ، الأول في ( ٣١٥ ص ) والثانية أيضا يقرب من ذلك.
( ١٢٠٥ : دومين سال نامه احصائيه شهر تهران ) طبع بطهران في ( ١٣١٠ ش ) في ( ٢٢٢ ص ).